Gemaal Beetskoog

Jan Brons

Jan Brons
Jan Brons werd op 20 januari 1865 geboren in het Groningse Wagenborgen.
De eerste motor die bouwvakker Jan Brons in 1891 bouwde, wilde niet lopen. Geen wonder, want in het boekje dat hij gebruikte, was het Engelse woord 'petrol' vertaald met 'petroleum' in plaats van met 'benzine'.
Rudolf Diesel ontwikkelde rond 1890/1900 zijn dieselmotor. Jan Brons, die inmiddels wat boeken over deze motor had gelezen, wilde graag zo'n motor bouwen, maar de techniek die Diesel gebruikte vond Jan Brons te ingewikkeld. Hij bedacht een hulpzuigertje voor het inbrengen van de brandstof. Dit werkte niet, maar met eenkleine aanpassing was wel het verstuiverbakje geboren. De eerste bakjesknapper liep. Jan Brons deed een ontdekking die hem wereldberoemd zou maken. Hij maakte een motor die zonder brandstofpomp en verstuiver op diesel of gasolie kon lopen. Dit was een sensationele ontdekking omdat dit veel goedkoper was dan de systemen van de concurrenten.
De vraag naar deze motor was zo groot dat men besloot een fabriek te bouwen aan het Damsterdiep in Appingedam. Op 1 april 1907 startte de fabriek.
Lees meer over JanBrons.


Verstuiverbakje

klik op het plaatje voor een vergroting


De brandstof druppelt tijdens de aanzuigslag in het verstuiverbakje. Het verstuiverbakje is van een aantal kleine, naar de verbrandingsruimte van de motor gerichte, openingen voorzien. Tijdensde compressieslag loopt de temperatuur in het bakje dusdanig op dat de brandstof snel vergast, waardoor de druk en daardoor ook de temperatuur, in het verstuiverbakje, snel stijgt. Hierdoor komt de brandstof tot ontbranding. Tijdens de ontbranding loopt de druk nog verder op, ten gevolge waarvan de nog onverbrande gassen, door kleine gaatjes in de verbrandingsruimte geperst worden. De temperatuur in de verbrandingsruimte zelf zorgt dan voor de verdere verbranding van dit mengsel.





Orginele Bronsmotor

De motor is op 23-2-1910 besteld en op 25-7-1910 geleverd aan de firma Duyvis en Co te Koog a/d Zaan, bestemd voor het gemaal Beetskoog. Het is de oudste, nog werkende "Originele Bronsmotor" die in een gemaal staat. Het type "Originele Bronsmotor" had 16 verschillende cillinder afmetingen (2 t/m 80 Pk/cyl.) en was ook leverbaar als 1, 2,3 en 4 cylinder (vierslag diesel) Deze motoren waren allemaal verstuiverbakmotoren. De motor wordt bij 16 atm luchtdruk in tweeslag stand gestart. Het gemaal is 45 jaar in bedrijf geweest en heeft ongeveer 50000 draai uren gemaakt.

Gemaal

Water pomp

Is één van de eerste, door Gebr Stork gemaakte centrifugaal pomp. Gebr Stork is met de fabricage van dit type pompen in 1908 gestart.

Aandrijving

De aandrijving motor en pomp geschied middels een plate leren riem van 40 cm breedt. Leren drijfriemen worden geheel met de hand vervaardigd. Dit gebeurde door de natuurlijk gelooide huid in banen te snijden en op elkaar te lijmen. Daardoor ontstaat uiteindelijkeen een riem, die op ieder gewenste lengte geleverd kan worden. De platteriemen worden nog steeds gebruikt voor de aandrijving van het drijfwerk in werkplaatsen, mobiele dorskasten en de emmerladder van oudebaggermolens. De riem in dit gemaal is niet uit een stuk, maar wordt terplaatsen met  een spanklem gespannen, en met een lerenveter aan elkaar genaaid.

filmpje op YouTube


Gegevens

Motor
Pomp Gebr.Stork & Co.
Type één cillinder vierslag diesel Type Centrifugaal
Bijnaam motor Bakjesknapper Toerental 160 rpm
Bouwjaar 1910 Bouwjaar November 1910
Motornummer 220 Bouwnummer 153
Diameter zuiger 370 mm Diameter zuigbuis
780 mm
Slag zuiger 400 mm Capaciteit
70000 liter p/m
Cillinder inhoud
43000 cc (43 L)
Opvoerhoogte
285 cm
Compressiedruk
ca 33 atm
Opgenomen vermogen
22 pk / 16 kw
Verbrandingsdruk ca 50 atm
Vacuumpomp
Sihi natte vacuumpomp
Toerental 220 omwentellingen p/m


Vermogen
50 pk  / 37 kw


Gewicht motor
6.6 ton


Gewicht cillinder
1,1 ton


Diameter vliegwiel
2 meter


Verbruik
8,5 liter p/h


Compressor
Brons